Czy rozwód wpływa na dziedziczenie po małżonku?

W dzisiejszym wpisie połączę zagadnienia z zakresu prawa rodzinnego oraz z zakresu prawa spadkowego. W trakcie spotkań z klientami, którzy decydują się na wszczęcie sprawy rozwodowej, często pojawia się pytanie „a co z dziedziczeniem?”.

Przede wszystkim należy pamiętać, że jeżeli małżonkowie uzyskają prawomocny wyrok rozwodowy, to faktycznie w przypadku śmierci jednego z nich, drugi (były już) małżonek nie dziedziczy po zmarłym ex-małżonku. W świetle prawa małżonkowie rozwiedzeni stanowią dla siebie obce osoby.

Kiedy wyrok rozwodowy jest prawomocny?

• Po upływie 21 dni od dnia wydania wyroku przez Sąd I instancji . O ile żaden z małżonków nie złożył wniosku o uzasadnienie wyroku lub apelacji;
• Po upływie 14 dni od dnia, w którym małżonek odebrał uzasadnienie wyroku, jeżeli po tym terminie nie złożył apelacji;
• W dniu wydania przez Sąd II instancji (Sąd Apelacyjny) wyroku, o ile sprawa nie jest ponownie cofnięta do Sądu Okręgowego do ponownego rozpoznania.

Co w sytuacji śmierci małżonka w trakcie trwania sprawy rozwodowej?

Co do zasady jeżeli śmierć małżonka nastąpiła w trakcie niezakończonej sprawy rozwodowej, to małżonkowie nadal dziedziczą po sobie. Sąd w takiej sytuacji umorzy postępowanie rozwodowe. W aktach stanu cywilnego nadal widnieć będzie, że małżonek, który zmarł był w związku małżeńskim w chwili śmierci. Drugi małżonek zostanie wdowcem/wdową.

ALE jeżeli w trakcie postępowania rozwodowego zmarł małżonek, który złożył pozew o rozwód z winy drugiego małżonka, a „wina” ta była uzasadniona, to małżonek żyjący będzie wyłączony od dziedziczenia.

ALE wyłączenie takiego małżonka nie następuje z urzędu, od tak. Niestety konieczne jest w tym zakresie orzeczenie sądu. Każdy z pozostałych spadkobierców, który dziedziczy wraz z małżonkiem, może żądać aby sąd wyłączył małżonka od dziedziczenia. Z takim powództwem należy wystąpić do sądu najpóźniej w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział o otwarciu spadku (śmierci spadkodawcy), nie później jednak niż w ciągu jednego roku od otwarcia spadku.

 Prawomocny wyrok rozwodowy a testament?

Często małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa spisują testament, w którym np. powołują do spadku w całości drugiego małżonka. Należy pamiętać, iż w przypadku uprawomocnienia się wyroku rozwodowego zapis w testamencie nadal obowiązuje. Jeżeli były małżonek zapomniał o powołaniu do dziedziczenia w testamencie swojego ówczesnego małżonka, to może dojść do sytuacji, gdzie już ex-małżonek po jego śmierci, zgodnie z wolą wyrażoną w testamencie odziedziczy po drugim byłym małżonku np. wszystko.

Dziedziczenie po rozwodzie – o czym jeszcze warto pamiętać?

Kiedy już byli małżonkowie posiadają prawomocny wyrok rozwodowy, a w trakcie małżeństwa posiadali wspólność majątkową małżeńską, to należy pamiętać aby dokonać podziału majątku wspólnego.

Jeżeli małżonkowie z różnych przyczyn tego nie uczynią, to może dojść do różnych sytuacji. Przykładowo kiedy spadek po zmarłym byłym małżonku będzie dziedziczyła np. druga żona spadkodawcy, co doprowadzi np. do sytuacji kiedy ex-małżonek i drugi małżonek będą współwłaścicielami nieruchomości.

Do takich sytuacji może dojść również wtedy, kiedy jeden z byłych małżonków umrze w trakcie trwania (często kilkuletniego) postępowania o podział majątku.

Jak Państwo widzą często proste zagadnienia mogą przysporzyć nam problemów. Jednak najważniejsze to zapamiętać, że po orzeczeniu rozwodu z byłym małżonkiem nie wiążą nas żadne więzi rodzinne, a więc ex-małżonkowie nie dziedziczą po sobie. Z kolei jeżeli sporządziliśmy w trakcie małżeństwa testament, to należy pamiętać o jego odwołaniu bądź o sporządzeniu nowego. Nie należy także zwlekać z dokonaniem podziału majątku po rozwodzie, aby uniknąć później pewnych niekomfortowych sytuacji.