Rozwód Polaków mieszkających za granicą – w Polsce czy zagranicą?

W dzisiejszych czasach mamy możliwość swobodnego przemieszczania się na terenie Unii Europejskiej (i nie tylko). Wielu Polaków wyjeżdża na stałe poza granice kraju m.in. w poszukiwaniu lepszej pracy. Nikogo już nie dziwi związek małżeński na odległość bądź wyjazd całej rodziny i osiedlenie się za granicą Polski. Jak to w życiu bywa nie wszystkie związki małżeńskie w takich sytuacjach są w stanie przetrwać. Wzmożona emigracja powoduje w konsekwencji coraz większą liczbę rozwodów. Niestety zdarza się również, że małżeństwa mieszkające wspólnie zagranicą także podejmują decyzję o rozstaniu.

W takich sytuacjach klienci zwracają się do mnie z pytaniami jak i gdzie przeprowadzić rozwód? W którym sądzie złożyć pozew o rozwód? Jakie prawo będzie obowiązywało?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania należy rozróżnić dwie sytuacje.

 1. Jeden z małżonków mieszka za granicą, a drugi w Polsce

a) Zgodnie z ogólną zasadą przyjętą w Kodeksie postępowania cywilnego sprawę wnosi się do sądu tam, gdzie pozwany ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Polsce. W tej sytuacji bez znaczenia pozostaje to jakie obywatelstwo ma powód i pozwany, jak i miejsce zamieszkania powoda. Istotne jest samo miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Polsce pozwanego.

b) Jeżeli małżonkowie zamieszkiwali wspólnie w Szczecinie. Następnie jeden z małżonków wyjechał do pracy za granicę, zaś drugi dalej mieszka w Szczecinie, to w takiej sytuacji sprawa rozwodowa w Szczecinie. A dokładnie w Sądzie Okręgowym. Do tego sądu powód/powódka powinna wnieść pozew o rozwód.

 2. Oboje małżonkowie mieszkają lub mieszkali za granicą

c) Jeżeli małżonkowie wspólnie mieszkali za granicą Polski, zaś następnie małżonek chcący wnieść pozew (powód) co najmniej od roku zamieszkuje w Polsce lub powód co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania ma miejsce zamieszkania w Polsce i jest obywatelem Polski, to sprawę będzie mógł rozstrzygnąć sąd w Polsce według miejsca zamieszkania powoda.

d) Jeżeli oboje małżonkowie mieszkają i pracują zagranicą i oboje są obywatelami Polski, to również mogą wnieść pozew o rozwód w Polsce.

W sytuacjach opisanych w punktach c i d małżonkowie mogą dokonać wyboru, czy chcą rozwieźć się w Polsce, czy w państwie, w którym przebywają wspólnie lub w państwie gdzie zamieszkuje jeden z małżonków poza granicami Polski. To powód tak naprawdę decyduje czy złoży pozew w Polsce czy w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej. Przy czym jeżeli powód mieszka na stałe za granicą, a pozwany w Polsce, to obowiązuje zasada z punktu a) (sąd w Polsce).

Należy pamiętać, że jeżeli małżonkowie będący obywatelami polskimi mają miejsce zamieszkania w Polsce – sądem właściwym do rozpoznania sprawy o rozwód jest jedynie sąd w Polsce.

A rozwód za granicą?

Przy wyborze gdzie złożyć pozew o rozwód należy mieć na względzie obowiązujące przepisy na terenie danego kraju. Inne są bowiem przesłanki orzeczenia rozwodu w Polsce, a inne np. w Niemczech czy w Anglii. Porównując przepisy w zakresie przesłanek orzeczenia rozwodu obowiązujące w Polsce jak i w innych krajach europejskich, należy stwierdzić, że w Polsce przepisy te są stosunkowo mało restrykcyjne. Jeżeli udowodnimy trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, to możemy uzyskać rozwód. W innych krajach niekiedy obowiązują terminy związane z obowiązkową separacją. Dopiero po upływie np. rocznej separacji małżonkowie mogą starać się o rozwód. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia języka. Rozwód przeprowadzony na terenie Niemiec czy Anglii będzie w języku ojczystym danego kraju. Może to dla niektórych także stanowić pewną barierę przy wyborze sądu właściwego.

Czy muszę przyjechać z zagranicy na rozprawę do sądu?

Wszystko zależy od tego w jakich warunkach rozstają się małżonkowie. Jeżeli bowiem oboje godzą się na rozwód bez orzekania o winie, to czasami wystarczy zawrzeć to w odpowiedzi na pozew . Inna możliwość to ustanowienie pełnomocnika, który wyartykułuje takie stanowisko na rozprawie.

Jeżeli jednak w grę wchodzi rozwód z orzekaniem o winie bądź kwestie sporne. Przykładowo co do kwoty alimentów na małoletnie dziecko bądź na drugiego małżonka, to ciężko bez osobistego stawiennictwa na rozprawę bronić się bądź przedstawiać swoje stanowisko w sprawie.

Co istotne w razie niestawiennictwa strony pozwanej sprawa i tak może się odbyć.