Władza rodzicielska
Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom do czasu ukończenia przez dziecko pełnoletności. W takiej sytuacji żaden z rodziców nie może uzurpować sobie szczególnie uprzywilejowanej pozycji przy wykonywaniu tej władzy, bowiem przysługuje on w takim samym zakresie obojgu rodzicom.
Należy pamiętać, że wykonywanie władzy rodzicielskiej to nie tylko prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem małoletniego dziecka. Ale to również i obowiązek wychowywanie dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Rodzice zobowiązani są również troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka.
Każdy z rodziców może podejmować decyzje dotyczące małoletniego dziecka. Jednakże decyzje o istotnych sprawach dla małoletniego rodzice powinni podejmować wspólnie (m.in. sprawy dotyczące miejsca zamieszkania, wyboru szkoły, dotyczące leczenia czy wyjazdy za granicę). Jeżeli rodzice nie są w stanie się porozumieć, to decyzję w sprawach istotnych podejmuje sąd opiekuńczy.
Istnieją jednak sytuacje, w których władza ta może być ograniczona. Istnieją również sytuacje kiedy jeden z rodziców zostanie tej władzy pozbawiony.
Najczęściej do sądowego ograniczenia władzy rodzicielskiej dochodzi wtedy, kiedy rodzice małoletniego dziecka żyją oddzielnie. Zatem, kiedy rodzice dotychczas żyjący w związku partnerskim rozstali się bądź kiedy małżonkowie rozwiedli się.
Istnieje także innego rodzaju ograniczenie władzy rodzicielskiej przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Mianowicie kiedy dobro dziecka jest zagrożone z uwagi na niewłaściwe wykonywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców. Sąd opiekuńczy może nałożyć na rodziców pewne obowiązki.
Z kolei w sytuacji kiedy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice/ rodzic nadużywa władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbuje swoje obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy może pozbawić rodziców/rodzica władzy rodzicielskiej.
Kontakty z dzieckiem
W trakcie udzielania porad prawnych i prowadzenia spraw rodzinnych jako adwokat wielokrotnie spotkałam się z przeświadczeniem Klientów, że pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców jest jednoznaczne z brakiem możliwości kontaktowania się tego rodzica z dzieckiem. Nic bardziej mylnego!
Aktualnie Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktu.
Kiedy sąd wydaje postanowienie o sposobie kontaktowania się jednego rodzica z dzieckiem?
Jeżeli rodzice dziecka żyją w rozłączeniu, w związku z czym dziecko stale zamieszkuje u jednego z nich, to rodzice wspólnie powinni ustalić sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica. Jeżeli rodzice nie dojdą do porozumienia, to o sposobie tym decyduje sąd na wniosek rodzica.
Ograniczenie i zakaz kontaktów rodzica z dzieckiem – czy to możliwe?
Tak, zarówno ograniczenie utrzymywania kontaktów z dzieckiem, jak i ich zakaz jest możliwy w drodze decyzji sądu. Jeżeli w danej sytuacji dobro dziecka tego wymaga, to sąd opiekuńczy może ograniczyć utrzymywanie kontaktów rodzica z dzieckiem (np. można zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, można zezwolić na kontakty jedynie w obecności drugiego rodzica lub w obecności kuratora). Z kolei jeżeli dobro dziecka jest poważnie zagrożone, to sąd może zakazać kontaktów z dzieckiem.
Zarówno kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej, jak i uregulowanie kontaktów może odbyć się w trakcie trwania sprawy rozwodowej, jak i w ramach odrębnych postępowań.
